Εδεσματολόγιον Πόντου
To φαγητό είναι ένα ταξίδι. Ταξίδι στο χώρο, το χρόνο, τη γεύση, τους ήχους τα χρώματα. Μετά την περιήγησή μας στη Μικρά Ασία, επόμενος σταθμός ο Πόντος, η γη της επαγγελίας. Ταξιδέψαμε στους μακρινούς τόπους του Πόντου, στη Μαύρη Θάλασσα, στις ψυχές και τις συνήθειες των ανθρώπων, στα τραγούδια που γεννήθηκαν από πόνο και από χαρά, στις σχόλες και στην καθημερινότητα, στον τρόπο που έζησαν και αισθάνθηκαν τη φύση, στο τσουκάλι που έβραζε στη φωτιά και στις μεθυστικές μυρωδιές που αναδύονταν από το φούρνο, στην γλύκα του έρωτα για την κουζίνα, τη γεύση και τη ζωή. Μιντζίν για τη μυζήθρα, μαντζίρα το γιαούρτι, σιμισκόλαδον το ελαιόλαδο, κορκότα το αλεύρι, και όταν έκλεβαν τη νύφη γινόταν νυφέπαρμαν, ομματίαγμαν η βασκανία που συνήθως γινόταν από την κοδέσπαινα, την κυρία του σπιτιού, που μαζί με τις άλλες νοικοκυρές έφτιαχναν τα υπέροχα εδέσματα.
Ξεκινάμε από τη μυθολογία και την ιστορία του Πόντου, γνωρίζουμε την Τραπεζούντα και όλα όσα διαδραματίζονταν τα υπέροχα χρόνια πριν από την προσφυγιά, έρχεται ο σκληρός ξεριζωμός και ο λαμπρός πολιτισμός σκορπίζεται στις τέσσερις άκρες της γης. Η δομή της οικογένειας, τα τραγούδια, οι φορεσιές, η μουσική, τα ήθη και τα έθιμα, όλα εξετάζονται και αναλύονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου. Οι συνήθειες και οι εργασίες κάθε μήνα του έτους ήταν μια γιορτή, η Σαρακοστή και ο Κουκαράς, ο φόβος των παιδιών, τι μαγείρευαν, πότε το μαγείρευαν και πως το έφτιαχναν, όλα καταγράφηκαν και μας δίνονται ατόφια, ζωντανά.
Μαγειρίτσα για τη Λαμπρή, γούστορον με καβρουμά και κολοκύθι, πορανία και πιλάφι της Σινώπης, άρτος με μαντζουράνα, σάτς περέ με γέμιση καρύδια και κιμά, πιροσκί με γίγαντες. Υπέροχες μυρωδιές από γλυκό τριαντάφυλλο και φιρίκι, λικέρ κράνα, συνοδευμένα από σπιτικό τσίπουρο. Και προχωρώντας δοκιμάζουμε σαρδέλες σχάρας με αμπελόφυλλα, χαψοτήγανο, χοιρινό με κυδώνια, χαρτσώ, υπέροχες σούπες και άλλες απίστευτες γεύσεις.
Χοροί του Πόντου παλικαρίσιοι, τα παιχνίδια των παιδιών, παραμύθια από την παιδική ηλικία, νανουρίσματα, βότανα και γιατροσόφια, καλοπισμός και γυναίκες, η ποικιλία αυτού του βιβλίου είναι εντυπωσιακή. Όλα παραπέμπουν εκεί, όλα γυρνάνε στην ευωδιά της γης που χάθηκε, στις μνήμες που διατηρούν οι μεγαλύτεροι και στις ιστορίες που ακούν οι νεότεροι. Όλα παραπέμπουν στον Ελληνισμό του Πόντου καθώς η Παναγιά η Σουμελά σκύβει και προστατεύει τον αγαπημένο της λαό. Το ταξίδι στις χαμένες πατρίδες δεν τέλειωσε, μόλις ξεκινά.
Δημαράς, Κωνσταντίνος Θ., 1904-1992
Ο Κωνσταντίνος Θησέως Δημαράς γεννήθηκε στην Αθήνα στις 21 Μαΐου 1904 και πέθανε στο Παρίσι στις 18 Φεβρουαρίου 1992. Υπήρξε κριτικός και ιστορικός της νεοελληνικής λογοτεχνίας και ο πρώτος και σημαντικότερος μελετητής του νεοελληνικού διαφωτισμού. Ξεκίνησε τις σπουδές του στην ιατρική, αλλά ύστερα γράφτηκε στην Φιλοσοφική Aθηνών και πήρε τελικά πτυχίο από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το οποίο και τον αναγόρευσε διδάκτορα Φιλολογίας. Tα επιστημονικά του δημοσιεύματα άρχισαν το 1926. Συνεργάστηκε με πολλά έντυπα (όπως οι εφημερίδες "Eλληνικά Γράμματα" και "Πρωΐα", αλλά κυρίως η εφημερίδα "Tο Bήμα" και το περιοδικό "Nέα Eστία"). Tο έργο ζωής του Κ. Θ. Δημαρά είναι η "Iστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας" (πρώτη έκδοση 1948), όπου συνέθεσε γνωστά και άγνωστα στοιχεία καταγράφοντας την πορεία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ερμηνεύοντας και εντάσσοντάς την σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. Tο τελευταίο συνθετικό του έργο ήταν το "Kωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος: Η εποχή του, η ζωή του, το έργο του", όπου το έργο του μεγάλου ιστορικού θεωρείται από νέα οπτική γωνία, και εξετάζεται ο ρόλος του στη διαμόρφωση των νεοελληνικών νοοτροπιών. Διετέλεσε γενικός διευθυντής του Iδρύματος Kρατικών Yποτροφιών, από τη σύστασή του το 1951, και διευθύνων σύμβουλος του Eθνικού (τότε Bασιλικού) Iδρύματος Eρευνών, επίσης από τη σύστασή του το 1961. Aπομακρύνθηκε και από τις δύο θέσεις από το δικτατορικό καθεστώς, το 1967, και αποδέχτηκε πρόσκληση του πανεπιστημίου της Σορβόννης για να διδάξει στην έδρα Nέας Eλληνικής Λογοτεχνίας, καθώς και να διευθύνει το Nεοελληνικό Iνστιτούτο. Tις θέσεις αυτές διατήρησε έως το 1978, οπότε και αποσύρθηκε από την ενεργό υπηρεσία.
(Πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού)
