Ο καλλιτέχνης ως ιστορικό υποκείμενο από τον 19ο στον 21ο αιώνα
Η νεότερη δυτική παράδοση έχει κληροδοτήσει στην εποχή μας μια πολύ συγκεκριμένη εικόνα για τον καλλιτέχνη. Πρόκειται για έναν άνθρωπο δημιουργικό και προικισμένο, που με την τέχνη του εκφράζει όχι μόνο τον εαυτό του αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα. Ωστόσο το τίμημα της μεγαλοφυΐας είναι βαρύ. Ο καλλιτέχνης-Προμηθέας είναι εκκεντρικός, μελαγχολικός και αυτοκαταστροφικός. Aπο τον Μιχαήλ-Άγγελο ώς τον Βαν Γκογκ και τον Πόλλοκ, ένα τέτοιο στερεότυπο αναπαράγεται σταθερά από την ιστορία της τέχνης. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; H ιδιορρυθμία και η εκτός ορίων συμπεριφορά είναι άραγε προϋποθέσεις της καλλιτεχνικής δημιουργικότητας ή χαρακτηριστικά ενός ιστορικού τύπου που αναδύεται στα νεότερα χρόνια; Κι αν αληθεύει η δεύτερη εκδοχή, ποιο περιβάλλον γέννησε, εξέθρεψε και, εντέλει, απέρριψε τούτο το προμηθεϊκό καλλιτεχνικό πρότυπο;
Στο παρόν βιβλίο εξετάζεται η ιστορική διαδρομή του καλλιτέχνη, από τον ρομαντισμό ώς τις μέρες μας, και αναλύονται οι καλλιτεχνικές εξελίξεις της νεότερης και της σύγχρονης εποχής. Παράλληλα, επισημαίνονται οι θεσμικές μετατοπίσεις σύμφωνα με τις οποίες ο καλλιτέχνης νοηματοδοτεί τη δραστηριότητά του και συγκροτεί την ταυτότητά του.
Ο ρομαντικός και ο μοντέρνος καλλιτέχνης, κορύφωση αλλά και κύκνειο άσμα του ακαδημαϊκού καλλιτεχνικού συστήματος, παραχωρεί τη θέση του στον καλλιτέχνη της πρωτοπορίας. Η νέα τέχνη του καλλιεργεί το ουτοπικό όραμα μιας νέας κοινωνίας, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στη διαμόρφωση μιας νέας αγοράς η οποία συνεχίζει να συντηρεί τον καλλιτεχνικό μύθο. Μόνο στον όψιμο μεταπόλεμο ο καλλιτέχνης θα κληθεί να αντιμετωπίσει για πρώτη φορά στη μακραίωνη ιστορία του ένα καινούργιο δεδομένο: τον ίδιο του το θάνατο. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί άραγε μια απελευθερωτική προοπτική ή πρόκειται απλώς για μια επαναδιατύπωση των όρων συγκρότησης της ίδιας της αστικής υποκειμενικότητας;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν αφορά μόνο τον σύγχρονο καλλιτέχνη, αλλά, εξίσου, και τον σύγχρονο θεατή.
Μπούρας Κωνσταντίνος B.
Ο Κωνσταντίνος Μπούρας γεννήθηκε το 1962 στην Καλαμάτα κι από το 1977 ζει στην Αθήνα. Συγγραφέας 45 εκδοθέντων βιβλίων, κριτικός θεάτρου και βιβλιοκριτικός. Αριστούχος διδάκτωρ τού Τμήματος Μετάφρασης και Διερμηνείας τού Ιονίου Πανεπιστημίου (2019). Είναι διπλωματούχος μηχανολόγος μηχανικός τού Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (1985), αριστούχος τού Τμήματος Θεατρικών Σπουδών τού Πανεπιστημίου Αθηνών (1994) και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος θεατρολογίας τού γαλλικού Πανεπιστημίου Paris 3 - La nouvelle Sorbonne (D.E.A. Études Théâtrales). Μεταδιδακτορικός ερευνητής στο ΕΚΠΑ και στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Δίδαξε θεατρική κριτική στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και πολιτιστική διαχείριση, καθώς και διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού στη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης. Αρθρογραφεί σε εφημερίδες και σε πάμπολλα λογοτεχνικά περιοδικά. Θεατρικά του έργα με αρχαιοελληνικά θέματα και για την Κρίση έχουν παρασταθεί σε θέατρα τής Ελλάδας και του εξωτερικού.
(Πηγή: "Ατρειδών Κύκλος", 2023)
