Περί φαντασίας (τ.1)
Ο Πλάτων ονόμασε ποιητική κάθε δύναμη που γίνεται αιτία να υπάρχουν πράγματα, τα οποία προηγουμένως δεν υπήρχαν. Και οι περισσότεροι, αν όχι και όλοι, θα συμφωνούσαμε ότι η φαντασία είναι μια τέτοια δύναμη. Εντούτοις, τι είναι η φαντασία, πώς εκδηλώνεται η δημιουργικότητά της και πόσο καινούργια μπορούν να είναι τα πράγματα που δημιουργεί; Κι ακόμα, εφόσον υπάρχουν κι άλλες ποιητικές δυνάμεις (το γίγνεσθαι, η φύσις ή ακόμα και ο Θεός), σε τι διαφέρει η φαντασία από αυτές; Επιπλέον, ποια είναι η σχέση της φαντασίας με τη μνήμη, τη συνείδηση, τη σκέψη, το λόγο και τη γλώσσα, ποια η διαπλοκή της με την κοινωνία και την ιστορία και ποιοι οι παράγοντες που επηρεάζουν τη δημιουργικότητά της και ασκούν καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση των "φαντασμάτων" της; Με όποιο ζήτημα κι αν ασχολιόμουν, σκόνταφτα στα παραπάνω ερωτήματα, τα οποία και επέβαλαν εντέλει τη θεματοποίησή τους. Πρόκειται εξάλλου για ερωτήματα ουσιώδη, εφόσον η πορεία μας ως έλλογου είδους εξαρτήθηκε και θα εξαρτηθεί από την ικανότητά μας να ακούμε (και να εφαρμόζουμε στη ζωή μας) τα ψιθυρίσματα της ομηρικής μούσας. Για να τα αντιμετωπίσω χρειάστηκε να "επιστρατεύσω" προπαντός αυτά που δεν ήξερα (και που συνεχίζω να αγνοώ), αν και τα μεγάλα προβλήματα και οι ανατροπές εκδηλώθηκαν σ' αυτά που νόμιζα ότι γνώριζα και στις "εδραίες" "προσωπικές" μου απόψεις. Όλα αυτά εξηγούν δίχως και να δικαιολογούν το μέγεθος του βιβλίου. Τολμώ να ελπίζω ωστόσο το ελάχιστο και το μέγιστο: ότι η εμπλοκή μου στα ως άνω ερωτήματα προσέδωσε στην ανάπτυξή τους έναν περιπετειώδη χαρακτήρα, ώστε αυτός που θα διεξέλθει τις πρώτες εκατόν πενήντα σελίδες θα διαβάσει και τις υπόλοιπες, κατανεύοντας στο ότι πρέπει να εξωθούμε (και να ακολουθούμε) τις ιδέες μας ώς τα άκρα κι ακόμα πιο μακριά, κι όπου μας βγάλουν ή όπου δεν μας βγάλουν.
Το μεγάλο αυτό κείμενο είναι το σκίτσο μιας αέναης συζήτησης κι έτσι κι ένα φανταστικό ταξίδι. Το θέμα του είναι η "λογοτεχνία" της φιλοσοφίας και της επιστήμης. Από όλα τα αξιόλογα βιβλία που έχουν γραφεί πρόσφατα, τα περισσότερα αφορούν περιορισμένα και ειδικά θέματα. Πού και πού όμως συμβαίνει να εμφανίζεται ένα πραγματικό λογοτεχνικό επίτευγμα. Αυτή είναι και η περίπτωση του "Περί φαντασίας". Ο συγγραφέας ανα-θεωρεί την τάση να αντιμετωπίζουμε τον πολιτισμό ως κάτι συμπαγές, αυτονόητο και εξωτερικό, υπενθυμίζοντάς μας ότι στο βάθος δεν είναι παρά ένα συλλογικό όνειρο. Όσο η ψυχή σκέφτεται με φαντάσματα (Αριστοτέλης), όσο η ψυχή βρίσκεται μέσα στο σώμα (Πλωτίνος), όσο η φαντασία ενώνει τις αισθητηριακές αντιλήψεις με τις διανοητικές μας συλλήψεις (Καντ), όσο βρισκόμαστε σε βαθύ ύπνο και στο σκοτάδι του σπηλαίου (Πλάτων) και εφόσον ισχύει η ρήση του Σαίξπηρ ότι είμαστε φτιαγμένοι από τα υλικά του ονείρου, το όνειρο του ανθρώπου προσπαθεί να γίνει πραγματικότητα. Και η ουσία αυτού του ονείρου χάρη στη λογο-φαντασία μας είναι ένας μύθος, μια φαντασιακή ερμηνεία της ανθρώπινης ύπαρξης, η πρόσληψη (και η αισθητική φανέρωση) κι όχι η λύση του μυστηρίου της ζωής.
Αν σκεφτούμε για μια στιγμή τη σχέση μύθου και επιστήμης, θα βρεθούμε σ' έναν σοφόκλειο ορίζοντα. Ο λόγος μετατρέπει το μυστήριο σε αίνιγμα και ο Οιδίπους το λύνει. Το μυστήριο εκδικείται και μαζί μ' αυτό επιβεβαιώνεται και ο Τειρεσίας. Άρα, επιστήμονας και ιεροφάντης μάγος είναι μια διαλεκτική αντίφαση, που στις καλύτερες περιπτώσεις του πολιτισμού βρίσκει την εύθραυστη συμφιλίωσή της. Ίχνος ελπίδας, που ο συγγραφέας εντοπίζει γεωμετρικά σημεία, που καταγράφει.
Αυτή είναι η προσφορά.
Κώστας Σιμόπουλος
| Τίτλος βιβλίου: | Περί φαντασίας |
|---|
| Υπότιτλος βιβλίου: | Φασματογονία, φαντασιολογία |
|---|
| Εκδότης: | Άγρα |
|---|
| Συντελεστές βιβλίου: | Σιμώτας, Τάκης (Συγγραφέας)
|
|---|
| ISBN: | 9789603258261 | Εξώφυλλο βιβλίου: | Μαλακό |
|---|
| Στοιχεία έκδοσης: | Σεπτέμβριος 2009 | Διαστάσεις: | 21x14 |
|---|
| Τόμος: | 1/2 | Βάρος (Kg): | 0,634 |
|---|
| Κατηγορίες: | Λογοτεχνία
Επιστήμες > Επιστήμες του Ανθρώπου > Φιλοσοφία |
|---|
Τσίγκος, Βασίλειος Α.
Ο Βασίλειος Τσίγκος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Δογματικής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.
