Τσαμουριά
Όλη η περίοδος από το 1941 μέχρι το καλοκαίρι του 1944 ήταν για τη Θεσπρωτία ένα "ξήλωμα" του Ρωμαίικου. Η ελληνική (κατοχική) διοίκηση στο νομό παρέλυσε. Στη θέση της λειτουργούσε μια άτυπη μεν, αλλά ουσιαστική αλβανική διοίκηση με πολιτικά, αστυνομικά και στρατιωτικά όργανα. Η διοίκηση αυτή είχε εθνικοσοσιαλιστικό πολιτικό στίγμα και λειτούργησε όχι απλώς εξ αντικειμένου, αλλά προγραμματικά στο πλευρό των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων. Στο ενεργητικό της εγγράφεται η εκδίωξη μεγάλου μέρους του χριστιανικού πληθυσμού από την περιοχή μέσω της συστηματικής άσκησης ένοπλης βίας.
Όπως, όμως, συνέβη με όλες τις μειονότητες που πόνταραν στο χαρτί του Άξονα για την πραγμάτωση των πολιτικών τους σχεδιασμών, η αντίστροφη μέτρηση άρχισε από τη στιγμή που κατέρρευσε το πολιτικο-στρατιωτικό πλαίσιο από το οποίο αυτές αντλούσαν την ισχύ τους. Ωστόσο, για την περίπτωση των Μουσουλμάνων Τσάμηδων της Θεσπρωτίας υπάρχει μια ιδιαιτερότητα: δεν είναι ο κόκκινος στρατός που ξηλώνει τη φιλοναζιστική διοίκηση, αλλά οι δυνάμεις του Ζέρβα ως τμήμα των συμμαχικών ενόπλων δυνάμεων. Η ιδιαιτερότητα αυτή θα έχει συνέπειες, λόγω του ελληνικού εμφυλίου. Η δράση του Ζέρβα, συμπεριλαμβανομένης της δράσης εναντίον των ένοπλων Τσάμηδων, έπρεπε στην αφήγηση της Αριστεράς να χαρακτηριστεί με παρόμοιο πολιτικό πρόσημο.
Το κόμμα των Τσάμηδων στη γειτονική Αλβανία επαναλαμβάνει ουσιαστικά μια αφήγηση που έχει τις ρίζες της στις επικοινωνιακές σκοπιμότητες του ελληνικού εμφυλίου. Όσοι δέχονται ότι η Ιστορία "κατασκευάζεται" κοινωνικά, ας είναι έτοιμοι να υποδεχθούν και άλλες, πιο ριζοσπαστικές, "κατασκευές" μέσα από τα κομμουνιστικά χαλάσματα των Βαλκανίων. Η εποχή τις ευνοεί. Αυτό που δεν μπορεί κανείς να γνωρίζει είναι για πόσο ακόμη...
Βαρθολομαίος, Οικουμενικός Πατριάρχης
Ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ο Α', κατά κόσμο Δημήτριος Αρχοντώνης, γεννήθηκε στο χωριό Άγιοι Θεόδωροι της Ίμβρου στις 29 Φεβρουαρίου 1940. Διδάχτηκε τα πρώτα γράμματα στην ιδιαίτερή του πατρίδα και στη συνέχεια ήλθε στην Κωνσταντινούπολη για τις εγκύκλιες σπουδές. Στη συνέχεια διακρίθηκε ως σπουδαστής στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης και αναδείχτηκε πτυχιούχος της το 1961. Στις 13 Αυγούστου 1961 χειροτονήθηκε διάκονος από τον τότε Μητροπολίτη Ίμβρου και Τενέδου Μελίτωνα, που του έδωσε το όνομα Βαρθολομαίος, τιμώντας τον Ίμβριο μοναχό Βαρθολομαίο τον Κουτλουμουσιανό, διορθωτή και εκδότη των Μηναίων της Εκκλησίας και άλλων λειτουργικών βιβλίων.
Το 1963 έρχεται στη Ρώμη, ως υπότροφος του Πατριαρχείου, και παρακολουθεί μαθήματα Εκκλησιαστικού Δικαίου στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών, που είναι παράρτημα του Γρηγοριανού Παν/μίου της Ρώμης για θέματα που σχετίζονται με τη θεολογία των Ανατολικών Εκκλησιών. Μετά τη φοίτησή του αναγορεύεται "Διδάκτωρ" του ανατολικού Κανονικού Δικαίου παρουσιάζοντας τη διατριβή του με θέμα : "Περί την κωδικοποίησιν των ιερών κανόνων και των κανονικών διατάξεων εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία". Συμπληρωματικές σπουδές, επίσης, έκαμε στο Οικουμενικό Ινστιτούτο του Bossey της Ελβετίας, καθώς και στο Παν/μιο του Μονάχου. Αφού περάτωσε τις σπουδές του, επιστρέφει στην Κων/λη το 1968 και διορίζεται βοηθός Σχολάρχη στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Στη συνέχεια χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και έλαβε και το οφφίκιο του Αρχιμανδρίτη από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα. Το 1972, επί Πατριαρχίας Δημητρίου του Α΄, τοποθετήθηκε ως επικεφαλής του ιδιαίτερου Πατριαρχικού Γραφείου. Το ίδιο έτος η Ιερά Σύνοδος τον εκλέγει Μητροπολίτη Φιλαδελφείας. Από το 1974 και μέχρι της εκλογής του στον Πατριαρχικό θρόνο ήταν μέλος της Αγίας και Ιεράς Συνόδου, καθώς και πολλών Συνοδικών Επιτροπών. Το 1990, μετά το θάνατο του γέροντα και πνευματικού του Μητροπολίτη Χαλκηδόνος Μελίτωνα, εκλέχτηκε διάδοχός του στη Μητρόπολη της Χαλκηδόνος. Τέλος, στις 22 Οκτωβρίου 1991, μετά το θάνατο του Πατριάρχη Δημητρίου, εκλέγεται παμψηφεί Οικουμενικός Πατριάρχης. Οι διακρίσεις και οι δραστηριότητες του Πατριάρχη Βαρθολομαίου από την αρχή της εκκλησιαστικής του σταδιοδρομίας είναι πολλές. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της "Εταιρείας του Δικαίου των Ανατολικών Εκκλησιών", μάλιστα διετέλεσε και Αντιπρόεδρός της. Είναι, επίσης, επίτιμο μέλος του ιδρύματος "Ρrο Oriente" της Βιέννης και Εταίρος της Ορθόδοξης Ακαδημίας Κρήτης. Το Νοέμβριο του 1990 ανακηρύχτηκε επίτιμος "Διδάκτωρ" της Θεολογικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών, καθώς και άλλων Παν/μιακών ιδρυμάτων. Ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, έλαβε μέρος σε πολλά Διορθόδοξα και Διαχριστιανικά Συνέδρια και συμμετείχε σε επίσημες αποστολές στις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Ως επικεφαλής του ιδιαίτερου Πατριαρχικού Γραφείου του προκατόχου του Πατριάρχη Δημητρίου, ανέπτυξε πολλές επαφές με τις ανά τον κόσμο Ορθόδοξες Εκκλησίες και συνόδευσε τον αοίδιμο Πατριάρχη σε όλες τις φάσεις της ιερής πορείας αγάπης, ειρήνης και ενότητας στις Ανατολικές Εκκλησίες, στη Ρώμη, Η.Π.Α. κ.ά. Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι γλωσσομαθής, γνωρίζει και μιλάει, εκτός από την Ελληνική και Τουρκική γλώσσα, την Ιταλική, Γαλλική, Αγγλική και Γερμανική. Διαθέτει ένα πλούσιο συγγραφικό έργο, που περιλαμβάνει πολυάριθμες μελέτες πάνω σε θέματα Κανονικού Δικαίου, άρθρα και λόγους που έχουν δημοσιευθεί σε πολλά περιοδικά και εφημερίδες.
