Οι Έλληνες της σήμερον
Ο Κάρολος Τάκερμαν (Charles Tuckerman, 1827-1896), ο πρώτος πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αθήνα (1868-71), παραθέτει εδώ τις εντυπώσεις του από την παραμονή του στην Ελλάδα (The Greeks of Today, Νέα Υόρκη 1872). Μεταφραστής είναι ο Αντώνιος Α. Ζυγομαλάς (1856-1930), διπλωμάτης και (κατόπιν) βουλευτής Αττικο-Βοιωτίας και Υπουργός. Το βιβλίο αποτελεί μια διεισδυτική "ακτινογραφία" ("ως εν κατόπτρω ειλικρινεί", όπως σημειώνει ο μεταφραστής) της κοινωνικής και ιδεολογικής συγκρότησης του ελληνικού βασιλείου στο τρίτο τέταρτο του 19ου αιώνα. Ο Αμερικανός διπλωμάτης καταθέτει τις παρατηρήσεις του για τα "πολιτικά χαρακτηριστικά" και τον "χαρακτήρα" των συγχρόνων Ελλήνων, την αστική ζωή, την παιδεία, τη Μεγάλη Ιδέα, την Εκκλησία της Ελλάδος, τη ληστεία και τη σφαγή στο Δήλεσι (1870), η οποία εξέθεσε διεθνώς τη χώρα, αλλά αναφέρει και επιμέρους θέματα, όπως τους Αμερικανούς προτεστάντες ιεραποστόλους (μισσιοναρίους) στην Αθήνα, μια περιγραφή του Παρθενώνα και των άλλων αρχαιοτήτων αλλά και της σύγχρονης Αθήνας και της νήσου Κέρκυρας. Η εξίσωση της περιήγησης και της πολιτικής έκθεσης είναι θετική για τους Έλληνες και ο Ζυγομαλάς χαρακτηρίζει τον Τάκερμαν "αμερόληπτο" και "φιλέλληνα", υπογραμμίζοντας ότι "εν τω έργω τούτω δύναται πας Έλλην μεθ' υπερηφανείας να ίδη τα προτερήματα της φυλής του". Ο συγγραφέας σχολιάζει ότι "η Ελλάς έχει πολλάς και δικαίας αφορμάς παραπόνων ένεκα της αυθαιρέτου συμπεριφοράς Δυνάμεως" (της Αγγλίας) κατά τον Κριμαϊκό πόλεμο και χαρακτηρίζει τη Μεγάλη Ιδέα, η οποία "υπάρχει παρ' όλαις ταις τάξεσι της κοινωνίας", ως "δικαία". Η αναστατική έκδοση περιλαμβάνει ευρετήριο τόπων και ονομάτων, που συνέταξαν ο Κωνσταντίνος και ο Δημήτρης Θαλασσινός.

Κόντογλου, Φώτης, 1895-1965
Γεννημένος στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας το 1895, ο Κόντογλου αναδείχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους Έλληνες ζωγράφους και πνευματικούς δημιουργούς του 20ού αιώνα. Νέος ταξίδεψε σε πολλές χώρες της Ευρώπης, όπου γνώρισε και σπούδασε τη "δυτική" λεγόμενη ζωγραφική, αλλά τελικά αφιερώθηκε στη βυζαντινή τέχνη και ιδιαίτερα στην αγιογραφία, που γνώρισε σε βάθος όταν επισκέφθηκε το Άγιον Όρος, το 1923. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, στη συνοικία Κυπριάδου, σ' ένα σπίτι που διατηρείται σήμερα ως μνημείο από την κόρη του και τον γαμπρό του. Φιλοτέχνησε πολλές φορητές εικόνες, εικονογράφησε εκκλησίες της Αθήνας, που σήμερα θεωρούνται μνημεία της βυζαντινής αγιογράφησης, συντήρησε τις τοιχογραφίες του Μυστρά, εξέδωσε το βιβλίο "'Εκφρασις της Ορθόδοξης Αγιογραφίας", έργο ιστορικής σημασίας για τη διατήρηση της βυζαντινής αγιογραφίας, ενώ ανάμεσα στις σημαντικότερες δημιουργίες του συγκαταλέγονται η διακόσμηση μιας αίθουσας του Δημαρχείου Αθηνών και οι τοιχογραφίες του σπιτιού του με την τεχνοτροπία του fresco. Κοντά του μαθήτευσαν μεγάλοι Έλληνες ζωγράφοι, όπως ο Τσαρούχης και ο Εγγονόπουλος. Τα έργα του, που έχουν εκτεθεί σε μεγάλες εκθέσεις του εσωτερικού και του εξωτερικού, βρίσκονται σήμερα σε μουσεία, πινακοθήκες και ιδιωτικές συλλογές. Παράλληλα, ο Κόντογλου υπήρξε προικισμένος συγγραφέας, υπέρμαχος της Ορθοδοξίας και της ελληνικής παράδοσης, λάτρης της ελληνικής φύσης και μέγας Θαλασσογράφος. Αυτά τα θέματα πραγματεύεται στα βιβλία του και σε πάνω από τρεις χιλιάδες άρθρα του, δημοσιευμένα σε εφημερίδες και περιοδικά. Με ζέση, γνώση, δυνατό λόγο, μα πάνω απ' όλα με μεγάλη καρδιά. Για το σύνολο της προσφοράς του στα ελληνικά γράμματα και την τέχνη βραβεύτηκε από το κράτος και την Ακαδημία Αθηνών. Πέθανε το 1965 στην Αθήνα.